Świca Stanisław Marcin, pseud. Kłos (1913—1982), lekarz chirurg, docent Akademii Medycznej w Gdańsku.
Ur. 11 XI w Grand-Rapids (Michigan) w USA, był synem pochodzących z Tomaszowa (Lub.) Feliksa, szewca, i Eugenii z Kudlickich. Miał brata Tadeusza, lekarza.
W r. 1914 przybył Ś. z rodziną do kraju i zamieszkał w Tomaszowie (Lub.), gdzie uczył się i zdał maturę w r. 1933 w Gimnazjum Humanistycznym im. Bartosza Głowackiego. Następnie studiował na Wydz. Lekarskim UJK. Po wybuchu drugiej wojny światowej, podczas okupacji sowieckiej, 10 XI 1939 otrzymał dyplom lekarski. Staż podyplomowy (1940—1) odbył w Miejskim Szpitalu św. Jana w Lublinie, gdzie potem pracował jako asystent na oddziałach wewnętrznym i chirurgicznym. Włączył się w prowadzone tam tajne nauczanie. W tym okresie ożenił się z Klementyną z Amirowiczów (zob. Świcowa Klementyna). W r. 1943 został ordynatorem oddziału wewnętrznego Szpitala Powiatowego w Krasnymstawie i równocześnie pracował w tamtejszej ubezpieczalni społecznej. Pod pseud. Kłos działał jako lekarz w AK i BCh, kierując konspiracyjną służbą zdrowia okręgu lubelskiego. Po wyzwoleniu miasta spod okupacji niemieckiej został 27 VII 1944 lekarzem powiatowym i organizował służbę zdrowia miasta i powiatu. Aresztowany przez NKWD, został osadzony w więzieniu, w którym od 1 X t.r. pracował jako lekarz. Dzięki interwencji teściowej, Karoliny Amirowicz, u stacjonującego w jej domu oficera sowieckiego, został wkrótce zwolniony, ale nadal pełnił funkcję lekarza więziennego.
Na początku r. 1947 przeniósł się Ś. do Gdańska i 15 II t.r. podjął pracę jako wolontariusz, a od 1 X kolejno jako młodszy i starszy asystent kierowanej przez Kornela Michejdę (od przełomu l. 1948 i 1949 przez Stanisława Nowickiego) Kliniki Chirurgicznej Akad. Lek. (od r. 1950 Akad. Med.). Dn. 1 V 1949 przeszedł jako adiunkt do nowo utworzonej III Kliniki Chirurgicznej, kierowanej przez Zdzisława Kieturakisa. Delegowany przez rektora, był odpowiedzialny za prowadzone w l. 1949—50 remont i adaptację gmachu byłego szpitala Sióstr Boromeuszek przy ul. Śluza 9/10 na nową siedzibę III Kliniki. Równocześnie w l. 1947—52 kierował budową siedziby Wojewódzkiej Stacji Przetaczania Krwi (potem Woj. Stacja Krwiodawstwa); od 1 X 1948 był jej pracownikiem, a od 1 X 1955 dyrektorem. W okresie 1 II — 1 IV 1952 odbył staż naukowy w Inst. Hematologii i Klinice Chirurgicznej Akad. Med. w Warszawie. Szkolił lekarzy, laborantów i pielęgniarki w zakresie krwiodawstwa i krwiolecznictwa; był wówczas w Gdańsku jedynym znawcą tego zagadnienia. Stopień doktora medycyny uzyskał w macierzystej uczelni 14 VII 1952 na podstawie dysertacji Niedobór i wyrównanie poziomu białka w okresie przed i pooperacyjnym w owrzodzeniu żołądka i jelit (streszczenie w: „Pamiętnik XXXV Zjazdu Chirurgów Polskich w Lublinie 1951” W. 1952), napisanej pod kierunkiem Kieturakisa. T.r. przejął całość dydaktyki chirurgicznej na Oddz. Stomatologii, a także w zastępstwie Kieturakisa prowadził zajęcia z chirurgii ogólnej dla studentów trzeciego i czwartego roku Wydz. Lekarskiego. Dn. 9 III 1953 został specjalistą II st. z chirurgii. T.r. otrzymał nagrodę ministra zdrowia za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne. Na zlecenie Min. Zdrowia przebywał od 1 VII 1954 do 31 VII 1955 w Korei Północnej, gdzie w Hamhŭng kierował II Kliniką Akad. Med. oraz zorganizował stację krwiodawstwa. W l. 1956—66 pełnił funkcję Rzecznika Dobra Służby Zdrowia przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku. Swoje doświadczenia w zakresie krwiolecznictwa przedstawił w Rzymie na VII Międzynarodowym Kongresie Przetaczania Krwi (3—6 IX 1958) i VII Kongresie Międzynarodowego Tow. Hematologii (8—13 IX t.r.).
Ś. habilitował się 11 VI 1964 na podstawie rozprawy Próby tłumienia odpowiedzi immunologicznej królika na bliźnio-pochodne przeszczepy skóry („Pol. Przegl. Chirurgiczny” T. 16: 1964 nr 3) i we wrześniu r.n. otrzymał stanowisko docenta. Od r. 1966 był członkiem, a następnie zastępcą przewodniczącego Uczelnianej Komisji ds. Przewodów Doktorskich. W działalności kliniczno-badawczej podejmował zagadnienia chirurgii gastroenterologicznej ze szczególnym uwzględnieniem leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy (m.in. metodą przecięcia nerwów błędnych), a także chirurgii endokrynologicznej i traumatologii. Opublikował m.in. prace Powikłania guzów chromochłonnych nadnerczy („Pol. Przegl. Chirurgiczny” T. 15: 1963 nr 9) i Niektóre problemy rozpoznawania i leczenia gruczolaka chromochłonnego (tamże T. 41: 1969 nr 8), a ze współpracownikami Wartość rozpoznawcza aorto-arteriografii i zagadnienia lecznicze („Kardiologia Pol.” T. 6: 1963 nr 3), Wybór chorych na wrzód dwunastnicy do przecięcia nerwów błędnych („Pol. Przegl. Chirurgiczny” T. 41: 1969 nr 8) i Zapobieganie i leczenie zatorów tłuszczowych (tamże T. 42: 1970 nr 7). Wyniki badań przedstawił też na Kongresie Konserwacji Tkanek (Berlin 1960), Zjeździe Naukowym Angiologów (Praga, wrzesień 1961) i XXIV Kongresie Chirurgów w Moskwie (21—26 VIII 1971). Był współorganizatorem XLI Zjazdu Towarzystwa Chirurgów Polskich w Gdańsku (27—29 IX 1962). Odzwierciedlenia w publikacjach naukowych nie znalazła natomiast obszerna wiedza i praktyka Ś-y w dziedzinie transfuzjologii i krwiolecznictwa. Dn. 30 VI 1968 zakończył pracę w Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa, pozostając jedynie na etacie w Akad. Med. Po śmierci Kieturakisa (7 XI 1971) kierował do kwietnia 1972 przemianowaną II Kliniką Chirurgii Ogólnej w Inst. Chirurgii, a od 1 II 1972 był zastępcą dyrektora tego Instytutu. Ostatnie badania Ś-y dotyczyły onkologii i z tego zakresu opublikował ze współpracownikami prace: Doraźne wyniki leczenia nowotworów okrężnicy i odbytnicy u chorych po 65 roku życia („Problemy Lek.” T. 15: 1976 nr 4) i Wyniki leczenia chorych z rakiem okrężnicy („Pol. Przegl. Chirurgiczny” T. 52: 1980 supl. 7a). Ogółem sam i we współautorstwie ogłosił ponad 20 prac. Był kierownikiem naukowym 10 kursów i wykładał na 25 kursach Studium Doskonalenia Lekarzy; pod jego kierunkiem 15 lekarzy uzyskało specjalizację z chirurgii. Jako uznany specjalista pełnił funkcje konsultanta wojewódzkiego ds. chirurgii w Koszalinie (od r. 1961), Elblągu (od r. 1976) i Słupsku, a w l. 1974—9 konsultanta ds. chirurgii Szpitala MSW w Olsztynie. Działał w Tow. Chirurgów Polskich (od r. 1948) jako prezes jego oddz. pomorskiego (od r. 1968) i członek Zarządu Głównego; w r. 1980 otrzymał godność członka honorowego Towarzystwa. Należał też do Polskiego Tow. Lekarskiego (od r. 1950) i Polskiego Tow. Hematologicznego (od r. 1967), a także był członkiem PCK (od r. 1960 wchodził w skład jego Wojewódzkiego Zarządu) i ZBoWiD. Zmarł 25 I 1982 w Gdańsku, został pochowany na cmentarzu Srebrzysko. Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, Srebrnym Krzyżem Zasługi (1950), Medalem 10-lecia Polski Ludowej, Medalem 1000-lecia, Medalem 30-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1975), odznakami honorowymi «Zasłużonym Ziemi Gdańskiej» oraz PCK I, II i III st., a także Sztandarem Pracy Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej III st. (1955).
W małżeństwie z Klementyną Anną z Amirowiczów miał Ś. dwoje dzieci: Annę Świcę-Gardzilewicz (ur. 1942), doktor medycyny, okulistkę, i Piotra (ur. 1951), doktora medycyny, internistę.
Album chirurgów polskich, W. 1989 (fot.); Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1965, W.—P. 1967 s. 729; Ludzie Akademii Medycznej w Gdańsku, Gd. 2008 VI (bibliogr. prac, fot.); Polski almanach medyczny na rok 1956, W. 1957 s. 346; Rozprawy na stopień doktora medycyny, stomatologii i farmacji w latach 1945—1952, W. 1963; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 354; — Sieńkowski E., Dzieje Akademii Medycznej w Gdańsku 1945—1995, Gd. 1995 (fot.); Wajda Z., Z dziejów gdańskiej chirurgii akademickiej i dyscyplin zabiegowych oraz anestezjologii w 60-lecie Akademii Medycznej w Gdańsku (1945—2005), Pelplin—Gd. 2006 (fot.); Zarys dziejów chirurgii polskiej, Red. W. Noszczyk, W. 1989; — Rocznik lekarski RP na rok 1948, W. 1949 s. 460; — Wspomnienia pośmiertne: „Annales Academiae Medicae Gedanensis” T. 25: 1995 supl. 4 s. 251—3 (Z. Wajda, fot.), „Pol. Przegl. Chirurgiczny” T. 55: 1983 nr 2 s. 150—2 (tenże).
Stanisław Tadeusz Sroka